कल्पतरू ताडवृक्ष
ताडाच्या (borassus flabellifer) जगाच्या पाठीवर शंभर जाती आहेत. हा वृक्ष आफ्रिकेच्या उष्ण कटिबंध विभागातील आहे. त्याचा प्रसार भारतात (बंगाल, बिहार, पश्चिम व पूर्व द्वीपकल्पाच्या...
दासोपंतांची पासोडी
मराठी साहित्यशारदेचे महावस्त्र
पासोडी सध्या मात्र कुणीही हात लावला तरी तुकडे पडतील अशा जीर्णावस्थेत आहे. भारताचे पहिले राष्ट्रपती राजेंद्रप्रसाद यांनी दिलेल्या काचेच्या कपाटात अंबाजोगाई येथे...
पाचीपांडव डोंगराचे रहस्य
डोंगर म्हटले की दर्‍याखोर्‍या, जंगल, संभ्रमात टाकणार्‍या पायवाटा आणि पशुपक्ष्यांची निवासस्थाने. पुण्यापासून सर्वसाधारणपणे साठ-सत्तर किलोमीटर पश्चिमेस मावळ तालुक्यामध्ये मळवंडी-ढोरे हे छोटे गाव आहे. गावाच्या दक्षिणेस...
शुल्बसूत्रे – वेदकाळातील मोजमापे
वेदकाळात भूमापन दोरीने होत असे. दोरीवर मोजमाप करण्याकरता सम अंतरावर काही खुणा असत, त्यांना मात्रा म्हणून संबोधत. ह्याच शुल्बसूत्रांच्या आधारे भूमापन, वास्तू, रंगमंच, मंदिरे,...
अहिराणी – खानदेशची मध्यवर्ती बोली
महाराष्ट्राच्या धुळे, जळगाव, नाशिक आणि नंदुरबार या जिल्ह्यांत बोलली जाणारी ‘अहिराणी’ ही एक भारतीय आदिम बोली. तिच्‍या थोड्या वेगळ्या स्‍वरूपाला ‘खानदेशी’ असे म्हणतात. मराठीची...
कचारगडची प्रागैतिहासिक गुहा
गोंदिया जिल्ह्यातील कचारगडच्‍या गुहेत प्रागैतिहासिक मानवाच्‍या अस्तित्‍वाचे पुरावे मिळाले आहेत. ती गुहा गोंड समाजाच्‍या आराध्‍य दैवताचे स्‍थान समजली जाते. महाराष्ट्रातील ज्ञात अशा सर्व नैसर्गिक...
लक्ष लक्ष प्रकाशफुले!
लक्ष लक्ष काजवे... नभोमंडळातील तारकादळच जणू धरतीच्या भेटीला आले आहे! आपल्या चहुबाजूंला पसरलेल्या मिट्ट काळोखाच्या साम्राज्यात 'अग्निशिखा' हे विशेषण सार्थपणाने मिरवणार्‍या काजव्यांचा चमचमाट लयबद्ध...
कमळ – मानाचं पान!
भारतीय संस्कृतीतील लाडकं फूल म्हणजे कमळ. साहित्य, शिल्प, धर्म... सगळीकडे कमळाला मानाचं पान आहे. 'कमल नमन कर' अशा जोडक्षरविरहित, अगदी साध्या वाक्यातून लिहिण्या-वाचण्याचा श्रीगणेशा...
महाराष्ट्रातील जैवविविधता
सह्याद्रीतील जैववैविध्य
राज्य समितीच्या प्रतीक्षेत!
महाराष्ट्रातील जैवविविधता
जैवविविधतेच्या दृष्टीने अतिमहत्त्वाच्या अशा जगभरातील चौतीस प्रदेशांमध्ये महाराष्ट्राचा, विशेषत: सह्याद्री घाटभागाचा समावेश केला जातो. राज्यातील गोदावरी, तापी, कृष्णा, नर्मदेसारख्या नद्यांची...
जेजुरी
पुण्याजवळचं जेजुरी हे महाराष्ट्रातलं महत्त्वाचं दैवत आहे. जेजुरीच्या खंडोबाला मनोकामना पूर्ण होण्यासाठी, विशेषतः पुत्रप्राप्तीसाठी नवस करतात. तो नवसाला पावतो अशी अनेकांची मान्यता आहे. दैत्यांचा...