विजय पांढरीपांडे
विजय पांढरीपांडे हे औरंगाबाद येथील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठात कुलगुरू होते. त्यांनी विद्यापीठाला नॅकमध्ये ‘अ’ मानांकनाचे उच्च शिखर गाठून दिले. त्यांनी नागपूर विद्यापीठातून इंजिनीयरिंगची पदवी, आयआयटी खरगपूर येथून इलेक्ट्रॉनिक्स कम्युनिकेशनमध्ये एम टेक व पी एचडी मिळवली. त्यांचे एकशे साठ शोधनिबंध राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय जर्नल्समध्ये प्रसिद्ध झाले आहेत. त्यांनी संरक्षण प्रयोगशाळेच्या निवड समित्यांवर तीन दशके काम केले आहे. त्यांना विविध पुरस्कारांनी गौरवले आहे. ते सध्या हैदराबाद येथे स्थायिक आहेत. त्यांची मराठी भाषेत तेहतीस पुस्तके प्रकाशित झाली आहेत. ते वृत्तपत्रांतून सामाजिक, शैक्षणिक विषयांवर प्रासंगिक लेखन करतात.
उच्च शिक्षण, संशोधन – काही प्रश्न काही उत्तरे…
देशाला स्वातंत्र्य मिळून पंच्याहत्तर वर्षे झाली. मात्र शिक्षणाचे मूळ उद्दिष्ट समजून घेतले जात नाही. शिक्षण हे पदवी-सर्टिफिकेट घेण्यासाठी अन् पर्यायाने नोकरीसाठी गरजेचे म्हणून घेतले जाते. ज्ञान मिळवण्यासाठी शिक्षण हे मूळ उद्दिष्ट बाजूला राहते. त्यामुळे शिकवणारे, शिकणारे या सर्वांची दिशाभूल होते. सगळे लक्ष मार्क्स, श्रेणी, पर्सेंटेज यांकडे लागलेले. परीक्षांचे नियोजनदेखील त्या उद्दिष्टाने केले जाते. कोणतीही परीक्षा विद्यार्थी काय, कसे शिकला हे तपासत नाही...
शिक्षण कशासाठी- हे समजेल का?
शिकवण्याची नव्हे तर शिकण्यासंबंधीची आव्हाने या शतकात वाढत जाणार आहेत. भारतीय शिक्षणव्यवस्था ‘टीचिंग’चा विचार करते; सगळा भर अभ्यासक्रम पूर्ण करण्यावर असतो. विद्यार्थी काय व किती शिकला याचा विचार फारसा नसतो. त्याच्या शिक्षणाचे मूल्यमापन ज्या परीक्षांद्वारे होते त्याही कुचकामाच्या आहेत. शास्त्र, विज्ञान समजून घेणे खूप कठीण नाही, पण ते तसे सोपेदेखील नाही ! शिकणे याचा अर्थ पुस्तकातून माहिती गोळा करणे, दिलेला अभ्यासक्रम पूर्ण करणे हा नव्हे ...