श्रीचिंचेश्वर हे मूळचे कर्नाटकातील दैवत. त्यास शिकार करण्याची खूप आवड होती. ते त्‍यांचे सैन्य घेऊन शिकारीच्या शोधात वाकुर्डे गावातील डोंगरावर आले. तिथे श्रीदेवी जुगाईमातेची व त्यांची भेट झाली. चिंचेश्वरांचे प्रेम जुगाईवर बसले व त्यांनी दस-याच्या शुभमुहूर्तावर जुगाईमातेसोबत विवाह केला. ते तेथून त्‍यांच्‍या गावी माघारी निघाले असता, श्रीचिंचेश्वरांना त्यांची बहीण भागाईभक्तीण भेटली. तिने चिंचेश्वरांना घरी येण्यास आग्रह केला. चिंचेश्वरांनी बहिणीच्या आग्रहाला मान देऊन येण्याचे कबूल केले. परंतु देवाने अट घातली की, जोपर्यंत आम्ही घरात येत नाही, तोपर्यंत तू मागे वळून पाहायचे नाहीस. बहिणीने ते कबूल केले व ती चिंचेश्वराच्या पुढे चालू लागली. वाटेत चालत असताना भागाईभक्तीणीला वाटले, की आपला भाऊ पाठून येतोय की नाही ते पाहावे, म्हणून तिने मागे वळून पाहिले. त्याच वेळी ज्या ठिकाणी भागाईभक्तीणीने मागे वळून पाहिले त्या ठिकाणी चिंचेश्वर स्थायिक झाले. त्या जागी चिंचेश्वराचे मंदिर उदयास आले. अशी ती आख्यायिका. दरवर्षी दसऱ्याच्या शुभमुहूर्तावर मांगरूळ गावचे ग्रामस्थ चिंचेश्वराला पालखीत बसवून वाकुर्डेच्या डोंगरावर घेऊन जातात व जुगाईमातेचे चिंचेश्वराबरोबर लग्न लावून पालखी परत गावात आणतात.
यात्रेच्या पहिल्या रात्री मानाच्या सासनकाठ्या नाचवत भाविक निघतात. यात सर्वप्रथम मोरेवाडी येथील पवारांची सासनकाठी, खवरे यांची सासनकाठी आणि कुंभारांची सासनकाठी अशा मानाच्या सासनकाठ्यांची भेट घडवून आणली जाते. त्‍यावेळी फटाक्यांची आतषबाजी, गुलाल आणि खोब-याची उधळण, त्या जोडीला ‘चिंचेश्वराच्या नावानं चांगभलंऽऽऽ..’ अशा गजरात ती मिरवणूक पहाटेपर्यंत चालते.
दुसऱ्या दिवशी गावातील पेहेलवान त्‍यांच्‍या तालमीतील आखाड्यात महादेवाची पिंड आणि हनुमानाच्या मूर्तीची प्रतिष्ठापना करतात. दुपारी भव्य मैदानात कुस्त्यांचा फड रंगतो. त्या कुस्त्यांसाठी मुंबईसह कोल्हापूर, सांगली, सातारा या ठिकाणांहून पेहेलवान हजेरी लावतात. त्या कुस्त्या दोन ते तीन तास चालतात. त्‍यावेळी ५० रुपयांपासून ते ५० हजार रुपयांपर्यंतच्या कुस्त्या लावल्या जातात.
– संदीप पवार
Last Updated On – 24th August 2016
About Post Author
