‘दुर्गा झाली गौरी’या नाटकाचा प्रवास आणि माझा प्रेक्षक म्हणून प्रवास असे समांतर चालू होते. प्रथम ‘दुर्गा’ भावली ती त्यातल्या सोप्या-सहज पटणा-या गोष्टींमुळे. सहज-सुंदर हालचाली – त्यांचे लोकधर्मी आकृतिबंध-पारंपरिक असून-नसलेल्या वेषभूषा यांमुळे. पुढे ‘दुर्गा’च्या तालमी बघण्याची संधी मिळाली. नाटकाशी संबंधीत व्‍यक्तिंची ‘दुर्गा’मय असण्याची ओळख होत गेली. रविवारची नियमित तालीम, मुलांचा-पालकांचा त्यातला सहभाग, जिवापाड धडपड करून नवनवीन मुलांना तयार करत राहणं आणि सुट्टयांमध्ये प्रयोग करणं, काकडेकाकांचा अपरिमित उत्साह, मुलांसह-पालकांसह दौरे करण्याची जिद्द… हे सारे पाहून मी वारंवार थक्क होत राहिले
– सुहिता थत्ते
पहिल्यांदा ‘दुर्गा’ बघितलं, ते जवळजवळ वीस-बावीस वर्षांपूर्वी. मिस्किल त्यावेळी तीन-साडेतीन वर्षांची असेल. रघुकुल किंवा प्रदीप मुळे यांनी कोणीतरी आग्रह केल्यामुळे आम्ही नाटक पाहायला गेलो होतो. त्यांना मला नाच पाहायला-करायला आवडत असल्याचं माहीत होतं. शिवाय, गुरू पार्वतीकुमार-रमेश पुरव-आविष्कार-चंद्रशाला अशी नावं त्या प्रयोगाशी जोडलेली होती. त्यामुळे अतिशय उत्सुकता-उत्कंठा होती.
‘दुर्गा’चा प्रवास आणि माझा प्रेक्षक म्हणून प्रवास असे समांतर चालू झाले. प्रथमदर्शनी ‘दुर्गा’ भावली ती त्यातल्या सोप्या-सहज पटणा-या गोष्टींमुळे. सहज-सुंदर हालचाली – त्यांचे लोकधर्मी आकृतिबंध-पारंपरिक असून-नसलेल्या वेषभूषा यांमुळे. त्यातल्या एकेक प्रसंगात मी हरवून गेले. राजाराणी-दुर्गा, माळीसाळी-विदूषक-दासी यांचे प्रसंग – फुलं ‘आज्ञा झाली राजाची- फुलांना सार्‍या पकडायची’ या ओळींबरोबर कावरीबावरी होतात. माळीणीच्या मागे लपतात. गवळणी – ‘चला गं चला, पाऊल उचला – नंदाचा खट्याळ पोर’ म्हणणा-या आणि मग ‘जय एकवीरा’ म्हणत हट्टी दुर्गाला नावेतून वादळामधून घेऊन जाणारे कोळी. भोव-यात नाव फुटते तो प्रसंग. त्यानंतर पाण्यात गटांगळ्या खाणारी दुर्गा… मध्यंतरात जिवाला हुरहुर लावत होती. ती पुढे गावात येऊन गौरी होते, शहाणी होते. तिच्या बुध्दीचा गावक-यांना फायदा होतो. ती ‘आधी तिला बांधून घाला’ म्हणत नदीवर धरण बांधायला सांगते. कारण तिच्या स्वप्नात मुंग्या राब-राब राबतात. पक्षी मंजुळ गाणी गाऊन उठवतात. मधमाश्या कामात गुंगून जातात… हे सगळं इतक्या मोहक हालचालींतून घडतं! सुरुवातीला आसूड फटकावणारी-‘माळ्यांना फासावर चढवा’ सांगणारी दुर्गा हळुवार गौरी बनते. गावातल्या तिच्या पालकांची सेवा करते. ‘पाऊल पुढेच टाका रे’ म्हणत सगळ्यांबरोबर धरणाचं काम करू लागते आणि शेवटी, ती राजाराणीची दुर्गा आणि गावक-यांची गौरी बनते. इतकी साधी-सोपी गोष्ट!
मीही लहानपणी राष्ट्र सेवा दलाच्या कलापथकाबरोबर दौरे केले. पण आजच्या काळात इतक्या मुलांची जबाबदारी घेऊन ठिकठिकाणी प्रयोग करणं ही किती अवघड गोष्ट आहे हे मी जाणून आहे – मोठया मुलामुलींना घेऊन नाटकाचा एखादा दौरा किंवा आमच्या ‘स्मितालया’चा पंधरा-वीस मुलामुलींना घेऊन केलेला दौरासुध्दा एखाद्या वेळी किती अडचणीचा ठरू शकतो हे आम्ही अनुभवलंय. म्हणून यांचं- ‘आविष्कार’, काकडे आणि बाकी सर्व यांचं जास्तच कौतुक वाटत राहिलं.
विनोद अलाहिदा, पण महत्त्वाचं हेच आहे, की अथक कष्ट घेऊन आविष्कार-चंद्रशाला एक चळवळ म्हणून, एक मिशन म्हणून ‘दुर्गा झाली गौरी’ करतात. त्यात सहभागी होणा-या मुलांना भरभरून आनंद देतात. त्या संस्थेला-पुरव मास्तरांना, काकडेकाकांना, क्षमा-मेधाला आणि माझ्या लहानग्यांना प्रेमपूर्वक सलाम!
सुहिता थत्ते- दूरध्वनी: 022-26591494
(सुहिता थत्ते अभिनेत्री आहेत. त्या नाटकांप्रमाणेच दूरदर्शन मालिका-चित्रपट-जाहिरातपट यांच्यामध्ये दिसतात.)
About Post Author
