‘‘स्वातंत्र्यानंतर ग्रामीण भारताचा विकास करणे, हे देशासमोरील सर्वात मोठे आव्हान होते. अशावेळी प्रवरानगरसारख्या ग्रामीण भागात विठ्ठलराव विखे पाटील यांनी शेतक-यांना एकत्र आणून सहकाराचा मूलमंत्र दिला. त्यांनी केलेल्या या प्रयोगाचे पुढे देशभर व्यापक अनुकरण झाले व ग्रामीण विकासाची मुहूर्तमेढ रोवली गेली’’, असे गौरवोद्गार अहलुवालिया यांच्‍याकडून करण्‍यात आले. जागतीक अर्थव्‍यवस्‍थेत मोठे बदल होत असताना साठ वर्षांपूर्वीच्या ज्‍या सहकारी उद्योगाच्या प्रयोगामुळे ग्रामीण महाराष्‍ट्रात मोठी क्रांती घडून आली, त्‍या प्रयोगाची माहिती तरुण मुलांना झाली पाहिजे आणि यासाठी हे पुस्तक पुढील पिढीला चांगल्या प्रकारे मार्गदर्शन करु शकेल असे त्यांनी सांगितले. तर ख्यातनाम पत्रकार आणि ‘दिव्‍य मराठी’ या वृत्‍तपत्राचे संपादक कुमार केतकर यांनी गतशतकातील महाराष्ट्राचे अर्थकारण, राजकारण, समाजकारण, सामाजिक व सांस्कृतिक चळवळी समजून घ्यायच्या असतील तर अभ्यासकांना हा ग्रंथ अत्यंत उपयोगी ठरेल, असे म्‍हटले.
दिल्ली येथे एका समारंभात नियोजन मंडळाचे उपाध्यक्ष आणि अर्थतज्ज्ञ मॉन्टेकसिंग आहलुवालिया यांच्या हस्ते 14 डिसेंबर 2011 रोजी या ग्रंथाचे प्रकाशन करण्‍यात आले. कॉन्स्टिट्यूशन क्लब सभागृहात आयोजित करण्‍यात आलेला हा कार्यक्रम अनेक जाणकार मंडळींच्या उपस्थितीत पार पडला. विठ्ठलराव विखे पाटील यांचे पुत्र व माजी केंद्रीय मंत्री बाळासाहेब विखे पाटील यांनी हा कार्यक्रम आयोजित केला होता.
1997 साली विठ्ठरावांच्‍या जन्‍मशताब्‍दीच्‍या समयी त्‍यांचे पुत्र बाळासाहेब विखे पाटील यांनी अरूण साधू यांना विठ्ठलरावांवर ग्रंथ लिहीण्‍याची विनंती केली. साधूंनाही त्‍याचा मोह झाला, मात्र त्‍यानंतर ते दुस-या कामांत व्‍यग्र झाल्‍याने हा ग्रंथ लिहीण्‍याचे काम बाजूला पडले. दरम्‍यान बाळासाहेबांनी साधूंचा पिच्‍छा सोडला नाही. त्यांनी अरूण साधूंच्‍या वारंवार भेटी घेऊन विठ्ठरावांवरील माहिती पुरवणारी काही पुस्‍तके त्‍यांना दिली. त्‍यानंतर 2006-07 च्‍या सुमारास अरूण साधू यांनी हा ग्रंथ लिहीण्‍याचे काम हाती घेतले. या पुस्‍तकाबद्दल अरूण साधू आपले विचार मांडताना म्हणाले, की हे पुस्तक म्‍हणजे महाराष्ट्रातील ग्रामीण माणसाच्‍या विकासाचा इतिहास आहे. त्‍यामध्‍ये आर्थिक वाद येतात, त्‍याचप्रमाणे सांस्कृतिक, रा‍जकिय आणि सामाजिक वादही घडतात. या सर्वांगीण घुसळणीतून निर्माण झालेला माणूस म्‍हणजे विठ्ठलराव विखे पाटील. त्यांनी अत्यंत आदर्श अशा सहकारी साखर कारखान्‍याची निर्मिती केली. इतर साखर कारखाने अजूनही त्‍यांचा आदर्श ठेवतात. साखर कारखान्‍यातून केवळ सहका-यांनाच फायदा न होता त्‍याचा लाभ सर्वांना व्हावा यावर विठ्ठलरावांनी कटाक्ष ठेवला. 
‘दि पायोनियर – लाईफ अँड टाईम्स ऑफ विठ्ठलराव विखे पाटील’ या 623 पानांच्‍या ग्रंथास ख्यातनाम पत्रकार कुमार केतकर यांनी प्रस्तावना लिहिली आहे. त्याशिवाय बाळासाहेब विखे पाटील यांनी महाराष्ट्रातील सहकारी चळवळीवर परखड विचार व्यक्त करणारे प्रदीर्घ मनोगत लिहिले आहे. या ग्रंथाचे लवकरच मराठीतील रुपांतर प्रसिद्ध होणार आहे. ग्रंथ पुणे येथील रोहन प्रकाशन या संस्थेचे प्रदीप चंपानेरकर यांनी प्रकाशित केला आहे.
दिल्ली येथे झालेल्‍या या पुस्तकाच्या प्रकाशन सभारंभाला मॉन्टेकसिंग आहलुवालिया, यांसह केंद्रीय मंत्री सुशीलकुमार शिंदे व प्रफुल्ल पटेल तसेच चंदीगडचे लेफ्ट्. गव्हर्नर शिवराज पाटील, महाराष्ट्राचे शिक्षणमंत्री राधाकृष्ण पाटील, दिव्‍य मराठीचे संपादक पत्रकार कुमार केतकर, प्रकाशक प्रदीप चंपानेरकर, लेखक अरूण साधू व बाळासाहेब विखे पाटील स्थानापन्न होते. बाळासाहेब पाटील यांनी पाहुण्यांचे स्‍वागत करत आपल्या वडिलांच्या कामाची महती सांगितली. त्यांच्या कामाचा आदर्श पुढील पिढीला माहित व्हावा म्हणून पुस्तकाचे प्रयोजन केल्याचे स्वागतपर भाषणात सांगितले. त्‍यानंतर पुस्तकाची वेष्टने उघडून ग्रंथ प्रकाशित झाल्याचे आहलुवालिया यांनी जाहीर केले. पुस्तकाच्या पानांवरुन धावती नजर टाकली तरी लेखकाने किती अभ्यास करुन व सखोल चिंतन करुन हे चरित्र लिहिले हे लक्षात येते, असे ते म्हणाले.
व्यासपीठावरील मान्यवरांनी पुस्तकाची प्रशंसा करीत सहकारी चळवळीचा आढावा घेतला. प्रकाशक प्रदीप चंपानेरकर व लेखक अरूण साधू यांनी पुस्तकाबद्दलचे आपले मनोगत व्यक्त केले. कुमार केतकर यांनी आपल्या बोलण्‍यातून या ग्रंथाचे महत्‍त्‍व विषद केले. मात्र शहरी महाराष्ट्राने या कर्तृत्ववान शेतकरी माणसाची नीटशी दखल घेतली नाही म्हणून खंतही व्यक्त केली. आजच्या सहकारी चळवळीत अपप्रवृत्ती शिरल्या असल्या तरी सहकाराचे शुद्ध तत्व आजच्या अस्वस्थ जगात साम्यवाद व भांडवलशाही या पलीकडचा तिसरा आर्थिक मार्ग दाखवू शकते असे विचार बाळासाहेब विखे पाटील यांनी व्यक्त केले. शिवराज पाटील व प्रफुल्ल पटेल यांनी विठ्ठलराव हे महाराष्ट्राचे थोर सुपुत्र असून सा-या भारताचे आदर्श आहेत असे सांगितले. शेती हा व्यवसाय म्हणून कसा करायचा व दारिद्रय कसे दूर करायचे हे गरीब शेतक-यांना विठ्ठलराव यांनी शिकविले असल्‍याचे त्यांनी म्‍हटले.
यावेळी सभागृहात अनेक खासदारांसह कै. विठ्ठलराव यांच्या सहकारी चळवळीचा आदर्श मानणारे अनेक कार्यकर्ते व नेते उपस्थित होते. दिल्लीचे पत्रकार, कार्यकर्ते व विद्वान प्राध्यापक देखील या समारंभास हजर होते.
About Post Author
