श्रीगुरुदेव रानडे यांचा बुद्धिनिष्ठ साक्षात्कारवाद
श्रीगुरुदेव रानडे हे आंग्लविद्या विभूषित साक्षात्कारी महात्मे. ते बी.ए. झाल्यावर ‘दक्षिणा फेलो’ म्हणून डेक्कन कॉलेजात काम करू लागले. गुरुदेव संस्कृत नाटके शिकवत असत. ते पुढे फर्ग्युसन महाविद्यालयात तत्त्वज्ञान विषय शिकवू लागले. त्यांनी तोच विषय घेऊन एम.ए. झाल्यानंतर चॅन्सलरचे व न्या. तेलंग यांच्या नावाचे अशी दोन सुवर्णपदके मिळवली. परीक्षकांनी त्यांच्याविषयी शेरा लिहिला, की ‘हा विद्यार्थी या विषयात परीक्षकांपेक्षा अधिक जाणकार आहे.’ प्रा. दे.द. वाडेकर त्यांच्या अध्यापन कौशल्यासंबंधी लिहिताना म्हणतात – “प्रा. रानडे यांचे कार्य त्या कॉलेजातील तत्त्वज्ञानाच्या अध्यापनाच्या दृष्टीने विशेष महत्त्वाचे आहे. प्रा. रानडे यांनी प्रि. आगरकर आणि प्रि. भाटे यांनी तत्पूर्वी तेथे रूढ केलेल्या प्रत्यक्षवाद आणि अज्ञेयवाद या दोन विचारसरणींच्या परंपरेला आदर्शवाद आणि साक्षात्कारवाद यांची जोड देण्याचे कार्य केले. परंतु त्यांची फर्ग्युसन कॉलेजातील खरी कामगिरी म्हणजे त्यांनी तत्त्वज्ञानाच्या अध्यापनात दाखवलेली व्यासंगाची गाढता आणि प्रज्ञेचे स्वातंत्र्य होय. त्यामुळे सिंध-वऱ्हाड यांसारख्या दूरदूरच्या प्रांतांतील विद्यार्थीही त्यांच्याकडे आकर्षले जात. त्यांची वर्गातील व्याख्याने अंत:स्फूर्तीने भरलेली व एखाद्या आत्मप्रत्ययी प्रेषिताप्रमाणे विद्यार्थ्यांना तात्त्विक चिंतनाकडे प्रवृत्त करणारी असत.”
निंबर्गी-संप्रदायाने सर्व संप्रदायांतील नाम-भक्तीचा समन्वय साधून नाम-स्मरण हाच परमार्थ असा सिद्धांत मांडला आहे. नवनाथांपैकी रेवणनाथांपासून काडसिद्ध (सिद्धटेक); श्रीनारायणराव भाऊसाहेब ऊर्फ श्रीगुरुलिंगजंगम (निंबर्गी); श्रीभाऊसाहेब महाराज देशपांडे (उमदी); श्रीगुरुदेव रा.द. रानडे (निंबाळ) अशी गुरुपरंपरा आहे.