गिरीधर काळे हे शिक्षणाने डॉक्टर नाहीत. पण, त्यांना बिबीगाव परिसरातील समाज डॉ. गिरीधर काळे या नावाने ओळखतो. त्यांचे व्यक्तिमत्त्व सर्वसामान्य आहे, पण ते करत असलेले कार्य असामान्य आहे. त्यांचे शिक्षण दहावीपर्यंत झाले आहे, परंतु त्यांच्या हातात निसर्गोपचार चिकित्सापद्धतीने अस्थिरुग्णांना उपचार करून दिलासा देण्याचे उत्तम कसब आहे. ते दररोज शंभरेक लोकांना निःशुल्क आणि निःस्वार्थ सेवा देत आहेत. त्यांच्या समाजकार्यामुळे ‘बिबी’ गावाची ओळख सर्वदूर होत आहे. त्यांचे वय फक्त एकोणपन्नास वर्षें आहे.

‘बिबी’ गाव चंद्रपूर जिल्ह्याच्या कोरपना तालुक्यात आहे. ते जिल्ह्याच्या ‘राजुरा’ तालुक्यातील गडचांदूरजवळ आहे आणि जिल्हा ठिकाणापासून पन्नास किलोमीटर अंतरावर येते. तेथे काळे राहतात. त्यांच्याकडे सकाळपासून लोकांची रांग लागलेली असते. त्यांच्याकडे कोणी हात मोडला म्हणून, कोणी पाय मोडला म्हणून, कोणी लचक भरली म्हणून, कोणी पाठ आखडली म्हणून, कोणाचा खांदा घसरला म्हणून, तर कोणी मनगट दुखावले म्हणून उपचारासाठी आलेले असतात. बहुतेकांचे दुखणे हाडाशी संबंधित असते.

चांदागडला प्राचीन काळापासून घनदाट जंगले होती. त्या जंगलात राहणाऱ्या आदिवासींचा 'तारू' नावाचा राजा होता. त्या जंगलात अनेक जंगली जनावरे होती. त्यामध्ये वाघ हा प्रमुख होता. वाघाचा फार त्रास त्या परिसरात राहणाऱ्या आदिवासींना; तसेच, इतर लोकांना होत असे. वाघाचा अचानक सामना होऊन आदिवासींचे जीव जात असत. तारु हा राजा पराक्रमी होता. तो नरभक्षक वाघांना ठार करू शकत असे. तारू राजाला वनौषधींचीही माहिती होती. तो जखमी झालेल्या लोकांवर उपचार करत असे. म्हणून, परिसरात राहणारे आदिवासी राजाला तारणहार, तारणारा म्हणजेच तारुबा असे म्हणत आणि त्याला देव मानत. कालांतराने, तारुबाचा अपभ्रंश होऊन तारोबा आणि पुढे, तो परिसर 'ताडोबा' म्हणून नावारूपास आला. 'तारू' राजा लोकांचे जीव वाचवताना ताडोबात असलेल्या तलावाकाठी वाघाशी झुंज देतानाच मरण पावला. आदिवासींनी ज्या ठिकाणी राजा वाघाशी झुंज देऊन मरण पावला त्या तलावाकाठी राजाची समाधी आणि मंदिर अशा वास्तू बांधल्या. त्या मंदिराला 'ताडोबादेव मंदिर' म्हणतात.

विदर्भाच्या चंद्रपूर जिल्ह्यातील मारडा (मोठा) या लहानशा गावी प्राथमिक शिक्षक म्हणून कार्यरत असलेल्या वैशाली गेडाम हिने तिच्या वर्गातील एका विद्यार्थिनीला लिहिलेले पत्र मुद्दाम वाचावे. 

प्रिय दीक्षा,

खूप म्हणजे खूपच गोड आहेस तू! तुझी नजर सतत काही शोध घेत असते. तू प्रत्येक चांगली गोष्ट करून पाहतेस. तुला खूप खूप वाचावेसे वाटते. वाचनालयातून पुस्तके घेतेस, वाचण्यासाठी. सर्वांसोबत मिळून राहतेस. सर्वांना मदत करतेस. सोबत-सोबत चालताना हळूच माझा हात पकडतेस, तेव्हा खूप छान वाटते मला. तू तुझ्या बाबांची फार लाडकी आहेस, हो ना? आणि आईला तुझे खूप कौतुक वाटते. आता तू दुसऱ्या वर्गात गेलीस. पुढील वर्षी आणखीन नवीन नवीन छान छान गोष्टी शिकू. 

तुझी, वैशाली टीचर

हा हृदयस्पर्शी मजकूर मुलांना वर्षाच्या शेवटी शाळांकडून जे प्रगतिपुस्तक दिले जाते, त्याच्या मागील बाजूस लिहिला आहे!

विदर्भातील नांदोरा गावात जन्मलेले (४ जानेवारी १९३३) मनोहर सप्रे चंद्रपुरकर झालेले आहेत. ते नांदोरा, अकोला अशा ठिकाणी शिक्षण घेत घेत चंद्रपूरला येऊन पोचले, तेव्हा त्यांच्याजवळ दुहेरी एम.ए. (राज्यशास्त्र व तत्त्वज्ञान) अशा पदव्या होत्या. त्यांना चंद्रपुरातील एका महाविद्यालयात प्राध्यापकाची नोकरी लागली. चंद्रपुरातील वास्तव्य, तेथील दैनंदिन गरजा भागवूनही पैसा शिलकी राहायचा. ते म्हणाले, “आयुष्य सुरू होते, पण मजेत नव्हते. तशा जगण्यात ‘क्वालिटी’ वाटत नव्हती. एकाकी एकाकी असे वाटत राहायचे.”