जिल्हा परिषदेच्या या शाळेत प्रवेश मिळावा म्हणून यंदा चार हजार विद्यार्थी वेटिंग लिस्टमध्ये होते. भारतातील पहिली आणि जगातील तिसरी 'झिरो एनर्जी स्कूल' म्हणून वाबळेवाडीच्या शाळेचा उल्लेख केला जातो. वाबळेवाडी येथील दत्तात्रय वारेगुरुजींनी गावकऱ्यांच्या मदतीने गावाचा व शाळेचा विकास घडवून आणला आहे...

वाबळेवाडी हे पुणे शहराच्या जवळ शिरूर तालुक्यात शिक्रापूरपासून उत्तरेस अडीच किलोमीटर अंतरावर आहे. वारेगुरुजींनी तेथे देशातील पहिले ‘झिरो एनर्जी स्कूल’ उभे केले आहे. त्यामुळे शिरूर तालुक्याचे नाव राष्ट्रीय पातळीवर पोचले आहे. दत्तात्रय वारे हे प्रयोगशील शिक्षक आहेत. वारे यांना तेथे सक्षम साथ लाभली ती खैरे गुरुजींची.

महाराष्ट्रात काही ध्येयवादी शिक्षक, पालक सरकारी शाळा, जिल्हा परिषद शाळा इतक्या चांगल्या बनवत आहेत, की अनेक पालक सरकारी शाळांमध्ये प्रवेश घेण्यास रांगेत उभे आहेत. त्या यशोगाथा समाजासमोर येत नाहीत, त्यांचे सार्वत्रिकीकरण झाले तर परिस्थिती सुधारेल. मुलांना शाळा आवडली तर ते शाळेत येतात...

सोलापूर जिल्ह्यातील रणजित डिसले या शिक्षकाने विकसित केलेली 'क्यूआर कोड' पद्धत महाराष्ट्र शासनाने क्रमिक पुस्तकांमध्ये 2015 पासून वापरण्यास सुरुवात केलेली आहे. डिसले यांनी शिक्षणाची उद्दिष्टे विद्यार्थ्यांपर्यंत प्रभावीपणे पोचवण्यासाठी हा यत्न केला आहे. त्याचे सकारात्मक दृश्य परिणाम दिसत आहेत. त्यामुळे 'क्यूआर कोड' पद्धत जून 2019 पासून संपूर्ण भारतात राबवण्यात येणार आहे. हा महाराष्ट्रातील एका शिक्षकाचा मोठाच बहुमान होय.

डिसलेसर सोलापूर जिल्ह्याच्या माढा तालुक्यातील परितेवाडी जिल्हा परिषद शाळेत शिक्षक म्हणून 2009 मध्ये रुजू झाले, तेव्हा पहिली ते चौथी या वर्गांतील शाळेची पटसंख्या होती नऊ. शाळेच्या एका वर्गखोलीत तर चक्क मेंढरे बसायची. डिसलेसरांच्या प्रवासाची सुरुवात त्यांना हुसकावून लावून मुलांसाठी वर्ग मिळवण्यापासून झाली.

सरांची भूमिका आहे, की गावाला आणि गावकऱ्यांना शाळा ‘आपली’ वाटली पाहिजे, तरच शाळेचा विकास घडेल. त्यामुळे त्यांनी सातत्याने गावकऱ्यांशी, विशेषत: विद्यार्थ्यांच्या मातापालकांशी संवाद ठेवणे आरंभले. दर आठवड्याला पाल्यांच्या प्रगतीची कल्पना देणारी पालकसभा आणि ‘अलार्म ऑन, टीव्ही ऑफ’ यांसारखे उपक्रम यांमुळे गाव आणि शाळा यांच्यामध्ये जवळीक निर्माण झाली. त्याच उपक्रमांतर्गत रोज संध्याकाळी सात वाजता भोंगा वाजतो आणि पालक टीव्ही बंद करून पाल्यांचा अभ्यास घेतात! अभ्यास काय घ्यायचा याच्या सूचना पालकांच्या मोबाईलवर दररोज दुपारी गेलेल्या असतात.

शिक्षक म्हणून शिक्षणाच्या वाटेवरून प्रवास करताना एक ‘समज’ हळुहळू आतल्या आत विकसित होत गेली. जिल्हा परिषदेच्या ग्रामीण भागातल्या चांगल्या शाळांतही शिष्यवृत्ती परीक्षेचा निकाल पाहून किंवा गणिती क्रिया आणि भाषिक कौशल्ये व तत्सम गोष्टी किती आत्मसात केल्या यावरून ‘गुणवत्ता’ मोजली जात होती! साक्षरता म्हणजे गुणवत्ता असा अर्थ घेतला जात होता! सरकारचा लेखन-वाचन हमी कार्यक्रमदेखील तसाच आग्रह धरत होता.