मराठी काव्य मध्ययुगात पंडिती अंगाने प्रकट झाले. ते अभ्यासून कविता लिहीत. त्यात काव्याचा उत्स्फूर्त आविष्कार नसे. पंडित कवींनी रामायण, महाभारत, भागवत पुराणे, रघुवंश, कुमारसंभव, हनुमन्नाटक(प्रभु रामचंद्र यांच्या जीवनावर आधारित ग्रंथ), शकुंतला यांसारख्या संस्कृत काव्यातील विषयांना त्यांच्या काव्यलेखनाचे विषय म्हणून निवडले. मुक्तेश्वर, वामनपंडित, रघुनाथ पंडित, सामराज, श्रीधर, नागेश, विठ्ठल, मोरोपंत या कवींना पंडितकवी म्हणूनच ओळखले जाते. त्यांच्या रचना मुख्यत: संस्कृत काव्याच्या वळणावर, विविध गणवृत्तांवर आधारित लिहिलेल्या आख्यानपर होत्या.

मध्ययुगीन मराठी वाङ्मयात पंडिती काव्याचे दालन समृद्ध आहे. पंडिती काव्याचा कालखंड यादवकाळ, शिवकाळ आणि पेशवेकाळ असा आहे. त्या काळातील पंडित विद्वानांनी विद्वान वाचकांना समोर ठेवून जी काव्यनिर्मिती केली त्या रचनेला पंडिती काव्य ही संकल्पना वापरली जाते.

मोरोपंत पराडकर हे महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध जुने कवी. त्यांचा जन्म 1729 साली पन्हाळगडावर झाला. पराडकर हे मूळचे रत्नागिरीतील राजापूर प्रांतांतील सौंदल घराणे. पराडकरांचे वास्तव्य तेथे अनेक वर्षें होते. पुढे कित्येक घराणी कोकणातून 1700 ते 1715 या पंधरा वर्षांच्या कालावधीत देशावर आली. त्यामध्ये मोरोपंतांचे वडील रामाजीपंत आणि गोळवलीकर पाध्ये यांच्यापैकी केशव व गणेश पाध्ये यांचाही समावेश होता. ते पन्हाळगड येथे येऊन शाहू महाराज यांच्याकडे देशकार्यात दाखल झाले. त्यामुळे मोरोपंत यांचा जन्म पन्हाळगड येथे झाला. रामाजीपंत यांना तीन मुले आणि एक मुलगी. मोरोपंत त्या तीन मुलांमधील तिसरे. मोरोपंतांच्या वडिलांनी तत्कालीन वैदिक शिक्षणपद्धतीप्रमाणे मोरोपंत यांच्याकडून लिहिणे, वाचणे, स्तोत्रपठण, पुराणांचे वाचन करवून घेतले. मोरोपंत यांनी संस्कृत, काव्य, नाटक व अलंकारशास्त्र यांचे अध्ययन केशव पाध्ये आणि गणेश पाध्ये यांच्याकडून आठ वर्षें करून घेतले. मोरोपंत यांनी चाळीस संस्कृत ग्रंथ त्या कालावधीत लिहिले. पुढे, त्यांचे वडील श्रीमंत बाबूजी नाईक बारामतीकर यांच्या आश्रयास बारामतीला आले. बाबूजी नाईक यांनी मोरोपंत यांच्या अंगी असलेले विद्वत्तेचे गुण पाहून वाड्यात पुराणाचे कथन करण्यास ठेवले. आनंदी आणि लक्ष्मीबाई या त्यांच्या दोन पत्नी होत्या. नाईक यांनी त्यांच्या वाड्याशेजारीच दक्षिणेलाएक वाडा मोरोपंत यांना राहण्यास दिला. नाईक यांच्या प्रेमाबद्दल मोरोपंत यांनी लिहिले आहे -

श्रीराम कामत हे ‘विश्वचरित्रकोशाचा अखेरचा खंड’ आणि ‘बोरकरांचे समग्र साहित्य प्रकाशन’ असे दोन प्रकल्प वर्षभरात पूर्ण करून निवृत्त होणार होते; पण, तोच मृत्यूने त्यांच्यावर घाला घातला! त्यातील शोकात्म नाट्य असे, की कामत यांनी त्यांना कोशाच्या कामी मदत करणारे वाईचे सु.र. देशपांडे यांना मृत्यूच्या त्या रात्री तातडीने फोन केला. ते दोघे अर्धा-पाऊण तास बोलत होते. “आता, माझ्यानंतर उरलेले काम तुम्हालाच पूर्ण करायचे आहे. अन्य सहकारी मदत करतील. पण, मुख्य भार तुम्हाला उचलायचा आहे” असे ते आर्जवून सांगत होते. उलट, देशपांडे “ठीक आहे. मग बोलू. फार बोलू नका” असे त्यांना बजावत होते. त्यांचे ते संभाषण संपले आणि तासाभरात श्रीराम कामत यांची प्राणज्योत मावळली. त्यांना संशोधन कार्याच्या ध्यासात असा मृत्यू आला!

कामत यांनी विश्वचरित्र कोशाचे फार मोठे कार्य अंतिम टप्प्यापर्यंत आणून पोचवले होते, पण त्यांना त्या स्वप्नपूर्तीचा आनंद काही उपभोगता आला नाही. मात्र त्यांनी ‘विश्वचरित्रकोश’ या एकमेवाद्वितीय प्रकल्पाचे शिवधनुष्य जिद्दीने उचलले, त्याकरता तेहतीस वर्षें अथक परिश्रम केले. ‘महाराष्ट्राचा विश्वकोश’ प्रकल्प सर्व प्रकारच्या सुविधा उपलब्ध असताना पंचेचाळीस वर्षें रेंगाळला; श्रीराम कामत यांनी मात्र प्रचंड काम एकट्याच्या हिंमतीवर, आर्थिक पाठबळ नसताना तीसएक वर्षांत पूर्णत्वास नेले ही बाब कोणाही माणसाला अभिमानास्पद वाटावी अशीच आहे.

‘गाथासप्तशती’ म्हणजेच ‘गाथासत्तसई’ हा महाराष्ट्री प्राकृत भाषेतील आद्य काव्यग्रंथ! तो इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात निर्माण झाला. तो महत्त्वाचा प्रमाणग्रंथ आहे. त्यामुळे दोन हजार वर्षांपूर्वीच्या सांस्कृतिक इतिहासाचा मागोवा घेता येतो. महाराष्ट्र संस्कृती, मराठी भाषेची जडणघडण, तिचा उगम व विकास, भाषेची प्राचीनता आणि मौलिकता या गोष्टी त्या काव्यग्रंथामधून सिद्ध होतात. ‘अभिजात मराठी भाषा समिती’ने मे 2013 साली तो अहवाल शासनाकडे सुपूर्द केला आहे. ती समिती महाराष्ट्र शासनानेच नियुक्त केली होती. तिनेही मराठी भाषेच्या अस्तित्वाचे लिखित पुरावे दर्शवण्यासाठी त्या ग्रंथाला प्रमाणभूत मानले आहे. ‘नाणेघाट’ (तालुका जुन्नर) येथे इसवी सनपूर्व दोनशेवीसमधील शिलालेख सापडला आहे. अशा मराठी भाषेच्या खुणा सातवाहन राजवटीपर्यंत सापडतात. 
सातवाहन राजवट इसवी सनपूर्व 250 ते इसवी सनाच्या दुसऱ्या शतकापर्यंत महाराष्ट्रात होती.

‘गाथासप्तशती’ हा ग्रंथ पहिल्या शतकात ‘हाल सातवाहन’ या राजाने सिद्ध केला. सातवाहन राजांनी त्यांचा राज्यविस्तार थेट उत्तरेपर्यंत नेला. त्यामुळे तो ग्रंथ भारतातील विविध ठिकाणी प्रसारित झाला. संस्कृत कवी बाणभट्ट, राजशेखर यांनी त्यांच्या काव्यग्रंथात ‘गाथासप्तशती’ ग्रंथाचा उल्लेख आणि गौरव केला आहे, तर पाश्चात्य जर्मन पंडित ‘वेबर’ यांनीही त्या ग्रंथाचा परिचय पाश्चात्य जगताला करून दिला आहे. अशी ती ‘लोकगाथा’ जागतिक परिमाण लाभलेली आहे.

बब्रूवान रुद्रकंठावार यांचे मूळ नाव धनंजय चिंचोलीकर. त्यांचे नाव मराठी साहित्यात गाजले; त्याचे कारण म्हणजे त्यांच्या लिखाणातील अस्सल मराठवाडी ग्रामीण भाषा. त्यांचे चिंचोली - लिंबाजी हे गाव. ते औरंगाबाद जिल्ह्यातील कन्नड तालुक्यात आहे. ते राजकीय आणि सामाजिक परिस्थितीवर लिहिणारे लेखक आहेत. ते दैनिक तरुण भारत, देवगिरी (औरंगाबाद) येथे पत्रकार होते.

त्यांचा जन्म 11 जानेवारी 1965 रोजी करकंब (तालुका पंढरपूर, जिल्हा सोलापूर) या त्यांच्या आजोळी झाला. त्यांनी बी ए आणि बी जे (पत्रकारिता) पर्यंत शिक्षण घेतले. ते त्रेपन्न वर्षाचे आहेत. 

तुकारामाने म्हटले आहे : ‘आम्हा घरी धन शब्दांचीच रत्ने’. भाषेकडील या रत्नांचा खजिना म्हणजेच शब्दनिधी. कोणत्याही नैसर्गिक भाषेकडील तो खजिना कधी कमी होत नाही, तो सतत वाढत असतो. माणसाला शब्दांची गरज, घडणाऱ्या घटना-वाटणाऱ्या भावना-विचार इत्यादी इतरांना सांगण्यासाठी भासत असते. आणि ते शब्दच त्याच्या भाषेत उपलब्ध नसतील तर तो नवीन शब्द घडवतो, अन्य भाषांतून आयान करतो, किंवा जुने शब्द नव्या अर्थाने वापरतो. म्हणून भाषेतील शब्दनिधी नुसता अक्षय असतो असे नाही; तर तो सतत बदलता, वाढता असतो. त्यामुळे भाषेतील शब्दांची नेमकी संख्या सांगणे शक्य नसते. मात्र एखाद्या विशिष्ट वेळी भाषेत किती शब्द आहेत यांची मोजदाद करणे संगणकामुळे शक्य झाले आहे.

सुंदर अक्षर म्‍हणजे आनंदी मन... आनंदी मन म्‍हणजे सकारात्‍मक विचार

सकारात्‍मक विचार म्‍हणजे आकर्षक व्‍यक्तिमत्‍त्‍व... आकर्षक व्‍यक्तिमत्‍त्‍व म्‍हणजे सुसंस्‍कृत वर्तन

सुसंस्‍कृत वर्तन म्‍हणजे आदर्श नागरिक... आदर्श नागरिक म्‍हणजे प्रगत समाज

प्रगत समाज म्‍हणजे सर्वोत्‍तम देश... सर्वोत्‍तम देश म्‍हणजे सुंदर जग

आणि सुंदर जग म्‍हणजे सुंदर जगणे

...हा विचार डोळ्यांसमोर ठेवून चित्रकार नीलेश बागवे तेरा वर्षांपासून सुंदर हस्ताक्षर सराव वर्ग तसेच सुलेखन कार्यशाळा चालवत आहेत. त्यांनी एप्रिल 2003मध्ये प्रयोग म्हणून ‘सुंदर हस्ताक्षर वर्गा’ची सुरुवात केली; त्यांनी डोंबिवलीच्या रॉयल ज्युनियर कॉलेजमधील पाचशे विद्यार्थ्यांना प्रशिक्षण देण्याचे आव्हान स्वीकारले व ते यशस्वी करून दाखवले. त्या आत्मविश्वासातून नीलेश व उल्का बागवे यांनी सप्टेंबर 2003 मध्ये ‘अक्षरगंध’ ची स्थापना केली. बघता बघता, रोपट्याचे वृक्षात रूपांतर झाले!