वासुदेव वाढे यांची जळगाव शहरात सर्पमित्र म्हणून ओळख आहे. वासुदेव बीएस्सी करत असताना ते लहान साप पकडत. तसे करत करत त्यांनी विषारी, बिनविषारी साप पकडले आणि त्यांना न मारता जंगलात सोडून देत. त्यांनी साप पकडण्याचे प्रशिक्षण सागर ढाके यांच्याकडे घेतले.

शहरात, ग्रामीण भागात कोठेही साप निघाला, की वासुदेव त्याला पकडण्यासाठी तयार असतात. ते सापाप्रमाणेच काही दुर्मीळ किंवा प्रवासी पक्षी-प्राणी यांचीदेखील काळजी घेतात. त्यांना दोन वेळा सर्पांनी दंश केला आहे, परंतु ते बचावले. मात्र त्यांनी सर्पमैत्रीचे कार्य सोडले नाही. वासुदेव यांनी त्यांच्या कुटुंबातील पत्नी, दोन मुली, एक मुलगा यांना देखील साप पकडण्याची आणि पक्ष्यांची काळजी घेण्याचे शिकवले आहे.

वासुदेव जळगावमधील ‘वन्यजीव संरक्षण बहुउद्देशीय संस्थे’सोबत 2008 पासून कार्यरत आहेत. त्यांचे संस्थेसोबत वन्यजीवांची काळजी, आपत्ती व्यवस्थापन प्रशिक्षण कार्यक्रम, पर्यावरण शाळेतील ‘निर्माल्य संकलन अभियान’ यातही महत्त्वपूर्ण कार्य आहे. किंबहुना वासुदेव यांची सर्पमैत्री संस्थेबरोबरच्या कामात विस्तारत गेली व ते निसर्ग, पर्यावरण अशा व्यापक विषयांत रस घेऊ लागले.

'वन्यजीव संरक्षण बहुउद्देशीय संस्था' नावाप्रमाणेच खानदेश विभागातील वन्यजीवांच्या संरक्षणासाठी काम करते. संस्थेची स्थापना 2006 साली झाली (अधिकृत नोंदणी -2009). संस्थेचे संस्थापक आहेत बाळकृष्ण देवरे. पर्यावरण संवर्धन, जैवविविधता संशोधन-संरक्षण आणि संवर्धन ही या संस्थेची मुख्य उद्दिष्टे. संस्थेच्या कार्याचा विस्तार संपूर्ण महाराष्ट्रभर पसरण्याचा इरादा आहे.

संस्थेतर्फे 25-26 फेब्रुवारी 2017 ला पहिले राज्यस्तरीय सर्पमित्र संमेलन घेण्यात आले होते. त्यात तीस जिल्ह्यांतील साडेतीनशे सर्पमित्र उपस्थित होते. संस्थेतर्फे दुसरे उत्तर महाराष्ट्र पक्षीमित्र संमेलन त्याच वर्षी धुळे जिल्ह्यात बारीपाडा येथे घेण्यात आले होते. संस्थेचे कार्य त्या आयोजनामुळे नाशिक, धुळे, नंदुरबार, औरंगाबाद, नगर या शहरांत वाढले.

सर्पमित्र, पक्षीमित्र, वनस्पती, सरीसृप, फुलपाखरू व कीटक यांचे अभ्यासक, संशोधक, डॉक्टर, शेतकरी, महाविद्यालयीन विद्यार्थी, फोटोग्राफर व व्यावसायिक अशा दीडशे सभासदांचा संस्थेत सक्रिय सहभाग आहे. महाराष्ट्रातून एक हजारापेक्षा जास्त पर्यावरणप्रेमी वन्यजीव संस्थेशी जोडले गेले आहेत.

खूप मोठे पंख, लांब मान, डोके व मान यांच्या पुढील भागावर छोट्या गाठी आणि गळ्याखाली सुरुकुतलेली व लोंबणारी कातडी असलेला गिधाड हा कुरूप पक्षी पाहून वा ऐकून माहीत असतो. गिधाड म्हणजे जटायू. ते मानवी आरोग्यासाठी अतुलनीय कार्य करत असते. गिधाड अर्थात जटायूची गगनभरारी मात्र सद्यकाळात दुर्मीळ झाली आहे.

मृत प्राण्यांचे सडलेले मांस हे गिधाडांचे मुख्य अन्न आहे. बाकदार टोक असलेली त्यांची चोच सांडशीप्रमाणे विशिष्ट रचनेची असते. त्यामुळे ते पक्षी कुजलेल्या मांसाचा फडशा क्षणार्धात पाडू शकतात. तो निसर्गातील ‘सफाई कामगार’ म्हणूनच ओळखला जातो.  गिधाडे मृत प्राण्यांचे शरीर फुगून फुटेपर्यंत वाट पाहतात. गिधाडे फक्त मेलेली जनावरे किंवा माणसे यांची मृत शरीरे खातात. गिधाड हे नाव ऐकल्यावर मानवी मनात किळसवाणे विचार येतात, त्याचे कारण म्हणजे त्यांची खाण्याची, विचित्र आणि विक्षिप्त पद्धत.

तणमोरांची संख्या जगभरात साधारणत: फक्त बाराशेच्या आसपास आहे. मात्र, त्या नामशेष होत जाणा-या पक्ष्यांना वाचवण्यासाठी महाराष्ट्रात पट्टीचे शिकारी गणले गेलेले फासेपारधीच पुढे सरसावले आहेत! ‘वडाळा’ नावाचा फासेपारधी जमातीचा तांडा अकोला जिल्ह्यातील बार्शी-टाकळी तालुक्यात आहे. त्या तांड्यावरील फासेपारधी हिंमतराव पवार व कुलदीप राठोड हे ‘संवेदना’ संस्थेच्या मदतीने तणमोर संवर्धनाचे काम करत आहेत. त्यांनी तणमोरांच्या सुरक्षिततेकरता शिबिरे, कार्यशाळा यांच्या माध्यमातून तांड्यावर प्रबोधनास सुरुवात केली. त्यामुळे लोकांमध्ये निसर्गचक्राबद्दल जाणीव-जागृती झाली आहे. त्यामुळेच लोक तणमोर नजरेस येताच त्याची शिकार करण्याऐवजी हिंमतराव, कुलदीप यांना किंवा ‘संवेदना’ यांपैकी कोणाला तरी कळवतात. अकोला व वाशीम जिल्ह्यांत तणमोरांचे वास्तव्य आहे. अतिदुर्मीळ होत चाललेल्या तणमोर पक्ष्याच्या संवर्धनासाठी वेगवेगळ्या संस्था व लोक यांच्याकडून प्रयत्न सुरू आहेत. कसारखेडा, जणूना, मोरळ व काजळेश्वर या भागांत ते विशेष जाणवतात. वडाळा तांड्याची लोकवस्ती साडेतीनशे आहे. तेथे फासेपारध्यांकडून तणमोरांच्या घरट्यांचे संरक्षण केले जाते. तणमोर संवर्धनाच्या कामात ‘संवेदना’ संस्थेचे संस्थापक कौस्तुभ पांढरीपांडे, फासेपारधी समूहाचे कुलदीप राठोड व हिंमतराव पवार हे मार्गदर्शन करतात.