अकलूज गाव सोलापूर जिल्ह्यातून वाहणा-या नीरा नदीकाठी वसलेले आहे. गावाचे नाव ग्रामदेवता 'श्री अकलाई देवी'च्या नावावरून पडले आहे. ते गाव मोगल काळामध्ये अदसपूर या नावाने ओळखले जाई. गावामध्ये तेराव्या शतकातील यादवकालीन भुईकोट किल्ला आहे. दिलेरखान आणि संभाजी महाराज त्या किल्ल्यामध्ये १६७९ मध्ये चार महिन्यांसाठी वास्तव्यास होते असे सांगितले जाते. दुसरे बाजीराव पेशवे त्यांचे पेशवेपद बरखास्त झाल्यानंतर तीन त्या ठिकाणी वास्तव्यास होते.

सुरुवातीला गावक-यांनी नीरा नदीच्या काठावर मंदिराची प्रतिष्ठापना केली. त्यानंतर कै. सहकार महर्षी शंकरराव मोहिते-पाटील, कै. बाबासाहेब माने-पाटील, कै. सदाशिवराव माने पाटील या तीन बंधूंनी आणि गावातील काही प्रतिष्ठित नागरिकांनी मिळून देवीचे लहानसे मंदिर बांधले.

माळेगावची जत्रा म्हणजे केवळ खाद्यपदार्थांची-कपड्यांची दुकानं आणि आकाश पाळण्यांचा खेळ नव्हे. ती सामजिक अभिसरणाला मदत करते... मार्गशीर्षाचा महिना मध्यावर आला म्हणजे मन्याड खो-याच्या टापूत माळेगावच्या जत्रेची लगबग सुरू होते. जत्रेचा आरंभ मार्गशीर्षाच्या अवसेला मल्हारी म्हाळसाकांत खंडेरायाच्या देवसवारीनं होतो. 'यळकोट यळकोट, जय मल्हार' च्या जयघोषानं आसमंत गर्जू लागतो.  आभाळाच्या निळाईवर खंडोबाच्या देवसवारीवर उधळलेलं खोबरं अन् बेलभंडार भारी वाटतो. मल्हारी देवाच्या वाटेवर भक्तगण आपल्या देहाच्या पायघड्या अंथरतात. त्यापुढे अंगात आलेले पाच-पन्नास वारूं घुमत असतात ; चाबकाच्या फटका-यांनी आपल्या अंगाची कातडी सोलून घेतात. सर्वांत पुढे  सनईचे सूर आणि हलगीवर घोड्या- वारूंची घाई निघते. हलगीवर पडणा-या टिप-यांच्या कडाडणा-या आवाजाने वारू बेभान होऊन झुलत असतात. महाराष्ट्र, आंध्र आणि कर्नाटकातील हजारो भक्तगण माळेगावची वाट तुडवून, तहान-भूक हरवून जत्रेची मजा घेतात.