-
निफाड तालुक्याच्या (नाशिक जिल्हा) नांदुर्डी गावातील रामचंद्र शंकर कुंभार्डे यांना 1965 सालच्या भारत-पाक युद्धामधे, वयाच्या अवघ्या एकतिसाव्या वर्षी वीरमरण आले. रामचंद्र यांच्या पाठीमागे त्यांची आई, दोन भाऊ व एक बहीण असा परिवार होता. रामचंद्र यांचे त्यांच्या जन्मभूमीत, नांदुर्डी येथे स्मारक व्हावे असे गावकऱ्यांना वाटत होते. त्यासाठी समिती स्थापन…
-
महात्मा गांधींच्या मृत्यूला सत्तर वर्षें झाली. म्हणजे त्यांना पाहू न शकलेल्या दोन पिढ्या होऊन गेल्या. गांधी नावाचे गूढ किंवा गांधी नावाचे गारुड अजून कायम आहे. गांधी यांचे नाव गेल्या शतकातील सर्वश्रेष्ठ पुरुष म्हणूनदेखील काही वेळा उच्चारले जाते. आज ऐतिहासिकदृष्ट्या विचार करत असता गांधींचे जे महात्म्य आहे ते ध्यानी घेता ‘गूढ’, ‘गारूड’ हे शब्दप्रयोग…
-
कोल्हापूर जिल्ह्याच्या गडहिंग्लज तालुक्यातील ऐनापूर या गावी यादवकालीन शिलालेख आहे. तेथे शेतात काम सुरू असताना काही दगड, सतीची शिल्पे, गजलक्ष्मी शिल्प, गणेशमूर्ती आणि हा शिलालेख अशा गोष्टी मातीत गाडलेल्या अवस्थेत सापडल्या. शिलालेखावरील बरीच अक्षरे झिजलेली आहेत. शिलालेखाचे प्रथम वाचन डॉ. हरिहर ठोसर आणि अ.ब. करवीरकर यांनी केले. ते राजवाडे संशोधन मंडळ…
-
जखिणवाडी या गावाला पौराणिक आणि ऐतिहासिक पार्श्वभूमी लाभली आहे. गाव खुद्द शिवाजी महाराजांच्या पदस्पर्शाने पावन झाले आहे. तसेच, छत्रपती शाहू महाराज जेव्हा औरंगजेबाच्या कैदेतून सुटून महाराष्ट्रात परत आले तेव्हा त्यांचा महाराणी ताराबाई यांच्याशी संघर्ष झाला होता. त्यावेळी तह जखिणवाडी गावी झाला होता. त्यानंतर दोन गाद्या निर्माण झाल्या. एक सातारची गादी…
-
‘संकल्पना’ कोशाचे पाच खंड जवळजवळ बत्तीस वर्षें खपून सिद्ध केले. ते ‘ग्रंथाली’ने 2010-11 मध्ये प्रसिद्ध केले. मी त्यासाठी मराठी, संस्कृत, हिंदी, गुजराती व इंग्रजी या भाषांतील पंचेचाळीस शब्दकोश आणि इतर काही ग्रंथ व लेख यांचा अभ्यास केला होता.
संकल्पना कोशाचे काम संपत आले तेव्हा एक प्रकारचे रितेपण जाणवू लागले. पुढे काय करावे हा प्रश्न मनासमोर उभा…
-
‘नॅशनल कन्व्हेन्शन फॉर द एज्युकेशन ऑफ द डेफ’ या संस्थेची स्थापना दिल्ली येथे १९३५ या वर्षी झाली. संस्थेची स्थापना कर्णबधिरांना चांगल्या प्रकारचे शिक्षण व प्रशिक्षण मिळावे, विशेष शिक्षिकांचे सक्षमीकरण व्हावे, त्यांना वेळोवेळी मार्गदर्शन मिळावे, ऑडिओलॉजिस्ट, सोशल वर्कर्स, सायकॉलॉजिस्ट या व्यावसायिकांना परिणामकारक योगदान करता यावे आणि त्यांच्या…
-
संघर्षाची परिसीमा काय असते? हे अमृता करवंदे या बावीस वर्षीय मुलीकडे बघून लक्षात येते. अमृताचा मी खूप शोध घेत होते. कोण आहे ही मुलगी जिच्यामुळे महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्र्यांनी अनाथ मुलांसाठी १% आरक्षण घोषित करून ऐतिहासिक निर्णय घेतला! अमृताबद्दल अनेक कारणांनी उत्सुकता जागृत झाली. अनाथपणाच्या बोचऱ्या जखमा सोबत घेऊन जगताना फक्त स्वतःचा विचार न करता…
-
तुळसण गाव हे कराड तालुक्याच्या सातारा जिल्ह्यात आहे. तुळसण गाव तालुक्याच्या मुख्यालयापासून बावीस किलोमीटर अंतरावर आहे. तुळसण गावची लोकसंख्या चार हजार पाचशे नव्वद इतकी आहे. निनाईदेवी ही तुळसणची ग्रामदेवता. गावात नवरात्र उत्सव मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो. यात्रा दसऱ्याला असते. यात्रा तीन दिवस असते. निनाईदेवीची पालखी संध्याकाळी पाच वाजता निघते…
-
सातारा जिल्ह्यातील वाईपासून अवघ्या दहा किलोमीटर अंतरावर धोम धरणाच्या निसर्गरम्य परिसरात त्याच नावाच्या गावी साधारणपणे पेशवेकाळात उभारले गेलेले 'लक्ष्मीनृसिंह मंदिर' आहे. धोम धरण आणि आजूबाजूचा परिसर इतका सुंदर आहे, की तेथे आले, की पाय निघण्याचे नाव घेत नाहीत.
वाईमधील सर्व लोक त्या भागाला महाभारतात फार महत्त्व होते असे सांगतात 'विराट राजाची' 'विराट…
-
लोकसंस्कृतीमधील पोतराज हा मरीआई या ग्रामदेवतेचा उपासक असतो. तो त्याच्या उग्र भीषण रौद्र अवतारामुळे म्हणून मराठी लोकांना चांगला परिचित आहे. पोतराज ही प्रथा विदर्भात जास्त आढळते. ते विशेषतः मातंग समाजाचे दैवत आहे. पोतराज प्रथेचा मुख्य पाया मांगरिबाबापासून होतो. मांगरिबाबाच्या यात्रा भरतात. मांगरिबाबाच्या यात्रेसाठी हजारो भाविक पुणे, मालेगाव,…
-
‘थिंक महाराष्ट्र’ला शोध अाहे तो कर्तृत्ववान माणसांचा. ते कर्तृत्व प्रत्येकवेळी मोठ्या गोष्टींमध्ये सापडते असे नाही. अनेकदा माणसे छोट्या, मात्र अत्यंत कल्पक गोष्टींच्या निर्मितीमधून स्वत:चे वेगळेपण सिद्ध करतात. जव्वाद पटेल हा त्या गटात मोडतो.
त्याला रोज सकाळी लवकर उठायचा कंटाळा येई. पण नियमित क्लासला जाणे भाग होते. मग हा पठ्ठ्या पहाटे अलार्म वाजला…
-
वसंत वसंत लिमये हा बेफाट ‘बाळ्या’ आहे! त्याच्या डोक्यात भन्नाट कल्पना केव्हा कशी उद्भवेल ते सांगता येत नाही. तो आयआयटीतून बीटेक झाला. त्याने त्याच्या इंजिनीयरिंगच्या शिक्षणाचे काम पुढे काही केले नाही; ट्रेकिंगचा ध्यास घेतला, मुलांना साहसप्रवण केले. मग तो स्कॉटलंडला जाऊन आऊटडोअर मॅनेजमेंटचे ट्रेनिंग घेऊन आला आणि त्याने तसे प्रशिक्षण देणारी…
-
लाख हे गाव महाराष्ट्राच्या हिंगोली जिल्ह्यातील औंढा नागनाथ या तालुक्यात आहे. तो मराठवाड्यातील भाग. गाव हिंगोलीपासून अकरा किलोमीटरवर आहे. गावात राम मंदिर, हनुमान मंदिर, गणपती मंदिर, विठ्ठल मंदिर, दत्तात्रय मंदिर अशी मंदिरे आहेत. लाख गावाची लोकसंख्या दोन हजार तीनशेचौतीस आहे. गावात शेती हा मुख्य व्यवसाय आहे. त्याचप्रमाणे दुग्धोत्पादन, कुक्कुटपालन असे…
-
'थिंक महाराष्ट्र डॉट कॉम'
शिक्षकांचे व्यासपीठ
शिक्षण क्षेत्रातील कार्यकर्त्यांची बैठक
शनिवार, १९ मे २०१८ रोजी सायंकाळी ४:०० ते ६:००
स्थळ - व्यासपीठाच्या संयोजक शिल्पा जितेंद्र खेर (निवासस्थान)
१३०३, वास्तू टॉवर, रेसिडेन्सी कॉलनी, वुडमॉल पाठीमागे, तीन हात नाका, ठाणे (पश्चिम) – ४०० ६०२
सप्रेम नमस्कार.
‘थिंक महाराष्ट्र डॉट कॉम’तर्फे ‘शिक्षकांचे…
-
प्रगत शैक्षणिक महाराष्ट्राचे उद्दिष्ट डोळ्यांसमोर ठेवून दैनंदिन अध्ययन-अध्यापनाला साहित्याची जोड दिली तर प्रत्येक मूल त्याची निश्चित केलेली किमान अध्ययनक्षमता नक्कीच गाठू शकेल हा विश्वास दृढ आहे.
माझ्याकडे पहिलीचा वर्ग सलग दोन वर्षें देण्यात आला. मी पहिल्याच वर्षी मनाशी पक्के ठरवले होते, की माझ्या पहिलीच्या वर्गात असणारे एकही मूल अप्रगत राहता कामा…
-
शहा हे गाव नाशिक जिल्ह्यातील सिन्नर तालुक्यात वसलेले आहे. ते सिन्नर-शिर्डी रस्त्यावरील वावी गावापासून उत्तरेला आठ किलोमीटर अंतरावर आहे. गावाची लोकसंख्या अडीच ते तीन हजारांच्या आसपास आहे. गावात काळभैरवनाथाचे प्राचीन मंदिर आहे. ते ग्रामदैवत होय. त्याचप्रमाणे, राममंदिर, खंडोबा, बिरोबा, हनुमान, महादेव अशी मंदिरे गावात आहेत. गावातील लोकांचा शेती हा…
-
सजीवाची आई ही भूमाता आहे. तिचेच आरोग्य धोक्यात आले आहे, तर माणसांचे व सर्व जीवसृष्टीचे आरोग्य का धोक्यात येणार नाही? प्रदूषणासंदर्भात पाणी, हवा यांचा विचार प्रामुख्याने केला जातो. परंतु भूमातेचे होणारे प्रदूषण या प्रश्नापासून दूर जाऊन चालणार नाही. ती अधिक धान्योत्पादनाची गरज आहेच; परंतु तिचा मानवी स्वास्थ्याशीदेखील सरळ संबंध आहे. माणसांनी सतत अधिक…
-
पाण्याची पिढ्यान् पिढ्या मुबलकता असावी यासाठी ‘शिरपूर पॅटर्न’ हा सर्वांत मोठा यशस्वी पर्याय म्हणून सिद्ध होत आहे. ‘शिरपूर पॅटर्न’ने संपूर्ण देशाचे लक्ष वेधून घेतले आहे. धुळे जिल्ह्याच्या शिरपूर तालुक्यात पासष्टपेक्षा जास्त गावांमध्ये एकशेचौऱ्याऐंशींपेक्षा जास्त बंधारे बांधून पूर्ण झाले आहेत. अमरिशभाई पटेल यांचे ते काम. ते माजी शिक्षणमंत्री व आमदार…
-
दुशेरे हे गाव सातारा जिल्ह्यात कराड या तालुक्याच्या गावापासून दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. तो भाग पश्चिम महाराष्ट्राचा. दुशेरे गावातील अधिकांश लोकांचे आडनाव जाधव हे आहे. ‘जाधवांचे गाव’ म्हणून ते प्रसिद्ध आहे. दुशेरे हे नाव कसे पडले? काहीजण सांगतात, की तेथे दुसऱ्या प्रदेशातील लोक आले म्हणून दुशेरे!
दुशेरे गावाचे तीन भाग पडतात. एक - दुशेरे गाव, दुसरा…
-
सुनील, नुमान आणि सारथी गजू यांच्या बरोबर कुसुमाग्रजांच्या जन्मगावी निघालो होतो! बोरठाणची शीव ओलांडली, की शिरवाडे समोरून खुणावू लागते.
पौष-माघ महिना म्हटले, म्हणजे आनंदाच्या अक्षय्य ठेव्याची लयलूट करणारे वातावरण असते. गावाकडे जत्रांचा आरंभ त्याच काळात होतो. त्या त्या गावच्या ग्रामदेवतेच्या नावाने भरलेल्या आणि भारलेल्या जत्रेत एकदा तरी सामील व्हायला…
सर्वसामान्य माणसे त्यांच्या कर्तृत्वाने समाज घडवत असतात. परंतु अशा माणसांकडे दुर्लक्ष होते व लता मंगेशकर, शरद पवार, माधुरी दीक्षित, सचिन तेंडुलकर अशा सेलिब्रिटींची नावे समाजाचे कर्तृत्ववान प्रतिनिधी म्हणून घेतली जातात. सामान्यांमध्ये दडलेली असामान्य ऊर्जा व्यक्त व्हावी व सर्वदूर पोहोचावी ह्यासाठी अप्रसिद्ध पण कर्तृत्ववान मंडळींची माहिती 'थिंक महाराष्ट्र'वर संकलित केली जाते.
महाराष्ट्राची ताकद कार्यकर्त्यांत आहे असे गांधीजी म्हणत. महाराष्ट्रभर स्वयंसेवी संस्थांचे जाळे असून व्यक्तिगत व संस्थात्मक रीत्या बरेच मोठे सामाजिक कार्य होत असते. भोवतालच्या बजबजपुरीजन्य परिस्थितीत लोकांमध्ये आश्वासकता निर्माण व्हावी व सामाजीक कार्यातून व्यक्त होणारा "निरपेक्ष चांगुलपणा" अधिकाधीक लोकांपर्यंत पोहोचावा ह्यासाठी थिंक ग्लोबल व्यासपिठ ऊपलब्ध करते!
महाराष्ट्राच्या गावोगावी वेगवेगळी सांस्कृतिक वैशिष्ट्यं असून ते सारे वैभव डॉक्युमेन्टेशन अभावी दुर्लक्षीत आहे. भावी पिढ्यांना व अभ्यासकांना ह्या अनंत गतकतृत्वाचे समग्र दर्शन व्हावे व अनुभवाचा फायदा व्हावा याच उद्देशाने 'वैभव' विभागात गावांची माहिती, कला आणि कलाकार, प्रथा, परंपरा, किल्ले, बाजार, खाद्यसंस्कृती, वन्यवैभवअशा विविध प्रकारची माहिती संकलित करून मांडली जाते..jpg)
वाचकांच्या प्रतिक्रिया
मयूर आडकर...धन्यवाद...!
मळाई -भैरवनाथाच्या नावान चांगभल
खुप छान माहीती दिली मी वावी घोटेवाडी दुष्काळी भागातील व्यक्ती मला हे जमेल का मला तुम्हाला भेटायचे
हाँ ग्रंथ नेटवर किंवा दुकानात उपलब्ध आहे का?
शिंदे साहेब आपण जे कार्य करत आहात ते खूप छान आहार तुमचे आभार मानावे तितके कमी आहे,,तुमची मांडणी खूप पद्धतशीर आहे,,,
धन्यवाद
hi yetin mala tuza craft bagayla milel ka...mi pan kagdi craft banavto mala tuza craft bagaychi khup iccha aahe thanks
Rahul dilip veer
सावलाजी आपल्या कार्यास सलाम.कॅन्सरपीडित लोकांची आज तीस वर्ष केलेल्या कामाबद्दल त्यानां शतःशा नमन.